Masterclass | Αίθουσα CR2 – Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκη

Τρεις τρόποι συμμετοχικής εργασίας. Συνεργατικά εκθεσιακά προγράμματα στο Διαπολιτισμικό Μουσείο στο Όσλο

Anders Bettum, Επιμελητής, Oslo Museum – Συντονιστής του Εθνικού Δικτύου Μουσείων για τις Μειονότητες και τη Διαφορετικότητα, Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο του Όσλο (Νορβηγία)

Από το 2006 έως το 2016, το Διαπολιτισμικό Μουσείο στο Όσλο της Νορβηγίας πραγματοποίησε δύο μεγάλα συμμετοχικά εκθεσιακά προγράμματα σε συνεργασία με κοινότητες διαφορετικών μειονοτικών ομάδων στη Νορβηγία. Η πρώτη έκθεση παρουσίασε τις θρησκευτικές μειονότητες στο Όσλο, και η δεύτερη τις κοινότητες των Ρομά. Το επιτελείο των επιμελητών είχε την σπάνια ευκαιρία να εξετάσει τις πρακτικές του μουσείου και να αναλύσει τις σχέσεις που δημιουργήθηκαν με τους εταίρους σε αυτές τις κοινότητες, ενώ συμμετείχε στην έκδοση ενός βιβλίου για τα συμπεριληπτικά μουσεία.

Μέσα από αυτή τη δουλειά προέκυψε ένα διάγραμμα διαφορετικών τρόπων συνεργασίας, κατάλληλο για διαφορετικά είδη συμμετοχικών προγραμμάτων. Η φύση και οι στόχοι ενός συμμετοχικού προγράμματος συχνά απαιτούν από ένα μουσείο να μοιράζεται λίγη από την επιμελητική του δύναμη με τον εκάστοτε συνεργάτη του. Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να χρειάζεται να ενδυναμώσουμε περισσότερο έναν συνεργάτη, ή να του αναθέσουμε τον πλήρη έλεγχο του επιμελητικού ελέγχου. Ένα μουσείο μπορεί επίσης να θελήσει να εκφράσει τη δική του άποψη ή να χειριστεί ένα συγκεκριμένο θέμα στην κλίμακα που επιθυμεί. Αυτές οι δύο περιπτώσεις είναι συναφείς, αλλά δεν καλύπτουν η μία την άλλη. Ορίζοντας τις τιμές των δύο αυτών παραμέτρων σε χαμηλές, μεσαίες ή υψηλές, μπορούμε να ονομάσουμε τρεις διαφορετικούς τρόπους πρακτικής εργασίας: Το Μοντέλο Διαλόγου, το Μοντέλο Υποδοχής,  και το Μοντέλο Επιμέλειας.

Το απλό αυτό εργαλείο ανάλυσης έχει πλέον δοκιμαστεί στον χρόνο. Έχει αποδείξει την εφαρμοσιμότητα και τη χρησιμότητά του σε ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων που έχουν να κάνουν με συνεργατικά προγράμματα σε μουσεία. Έχει δε εξελιχθεί σε ένα απαραίτητο εργαλείο για τον σχεδιασμό και την αξιολόγηση των συνεργασιών σε ένα μουσείο. Πιστεύουμε ότι μπορεί να έχει τη δυνατότητα να αξιολογήσει εκθέσεις και να κάνει το έργο της επιμέλειας μια πιο διαφανή διαδικασία, όχι μόνο για τους συμμετέχοντες, αλλά και για το ίδιο το κοινό. Ότι μπορεί να προσθέσει μια επιπλέον προοπτική στην αξία της συμμετοχικής εργασίας σε ένα μουσείο, αμβλύνοντας τις ηθικολογικές και αναδεικνύοντας τις ανταποδοτικές πλευρές της. Ελπίζουμε ότι μπορεί να ενθαρρύνει περισσότερα μουσεία να πειραματιστούν με συμμετοχικές μεθόδους.